Petróglifos da Poza da Lagoa I

Localización

(Ver en Google Maps)

Este conxunto de gravados rupestres está situado nas inmediacións da área recreativa da Poza da Lagoa. Dende a zona central da área recreativa, iniciamos un camiño de baixada que pasa pola poza e fonte de auga que dá nome a este lugar e 40 m máis adiante atopamos á dereita do camiño unhas rochas. Os gravados están espallados por varias delas.

En total este conxunto está formado por cinco rochas. Moitos dos petróglifos que imos describir aquí non son nada doados de ver a simple vista. Agardamos que as fotografías axuden na pescuda dos últimos trazos que permanecen dalgúns deles, antes da súa definitiva desaparición.

Descrición

Rocha 1

É a que está apegada ao camiño, a rentes do chan, cunha superficie lixeiramente alombada. Presenta dous motivos gravados.

Motivo 1

Unha figura cuadrangular de 22 x 18 cm coas esquinas lixeiramente redondeadas.  Está situada na parte norte da súa superficie.

Motivo 2

Na zona NO, unha figura formada por dous círculos concéntricos de 33 cm de diámetro. Presenta un pequeno suco de saída de 34 cm de lonxitude. Por dentro da figura circular aparecen un total de 6 coviñas.

Rocha 2

Situada a uns 5 m ao norte da anterior, presenta una superficie lisa, duns 15 cm de altura, cuarteada por traballos de cantería, que se observan nos cortes que presenta. As figuras están case desaparecidas e son apenas perceptíbeis máis ca ao tacto. Baixo esta apreciación detéctase un suco duns 50 cm de lonxitude que ten anexas tres liñas e unha figura ovoide perpendiculares.

Rocha 3

Situada a uns 2,50 m ao NO da rocha nº 1, presenta unha superficie irregular a rentes do chan, moi próxima á rocha 4. Os gravados son apenas perceptíbeis. O que mellor se aprecia é unha coviña dus 8 cm de diámetro. Ao seu arredor apenas se notan ao tacto trazos irregulares que non forman unha figura recoñecíbel.

Rocha 4

Está situada a uns 3 m ao sueste da rocha 3. A superficie é irregular, cunha pequena inclinación cara ao sur. Os petróglifos semellan formar unha unidade de conxunto constituída por tres motivos.

Motivo 1

Un cruciforme de base circular, de 22 x 10 cm.

Motivo 2

Un cruciforme de base triangular, de 20 x 8 cm, rodeado doutros trazos que envolven a súa contorna.

Motivo 3

Un suco duns 20 cm que discorre pola parte inferior do motivo 2, e ao que están unidos os trazos que envolven ese cruciforme. Os remates das puntas deste suco son curvos, e pola parte inferior presenta catro pequenas liñas perpendiculares anexas ao suco principal.

No seu conxunto, inda que poidan semellar figuras antropomorfas, trátase de dous cruciformes. Un deles curiosamente parece formar unidade co motivo 3 a modo de pedestal con elementos decorativos que envolven o cruciforme ao redor.

A súa adscrición ao Bronce xa non sería tan clara, tanto polo trazo dos sucos, bastante máis estreito e de picado en V notoriamente máis recente ca os petróglifos que ten ao seu redor nesta contorna da Poza da Lagoa, de sucos máis anchos, con forma de U aberto e moito máis desgastados polo paso dos anos.

Normalmente estes cruciformes adoitan asociarse a épocas medievais e poderían servir como divisorias parroquiais; de feito, por este lugar pasa a estrema que divide as parroquias de Trasmañó e Cedeira.

Ao carón destas figuras, a 1,5 m ao SO delas, obsérvase tamén con nitidez unha pequena cruz gravada na pedra.

Rocha 5

A uns 10 m ao norte das anteriores, na zona de descenso do terreo, aparece unha laxe plana a flor de terra; no seu lado sur atópase o último dos petróglifos deste grupo I da Poza da Lagoa. Tamén está moi desgastado, polo que a súa percepción resulta bastante dificultosa.

Motivo 1

Círculo de 50 cm de diámetro con coviñas no seu interior.

Motivo 2

Grupo de 5 coviñas espalladas pola contorna do círculo anterior, con diferentes tamaños que oscilan entre os 4 cm e os 8 cm.

Estado de conservación

A degradación natural que están sufrindo estas rochas é moi considerábel. Estamos asistindo aos últimos momentos de posibilidade de visualización dalgúns destes destes gravados.

Erosión natural, acción humana, traballos forestais na zona, toda unha serie de factores que aceleran a desaparición destes petróglifos.

Das cinco rochas descritas, en catro delas apenas se poden apreciar os gravados existentes, xustamente nas catro rochas máis antigas, as que podemos adscribir á epoca da Idade do Bronce, hai uns catro mil anos.

A que mellor se conserva é a que ten gravados cruciformes que se poden situar en épocas máis recentes, quizais ao redor da Idade Media, como sucede noutros casos semellantes.

Valoración final

O conxunto de gravados rupestres de Poza da Lagoa comprende tres grupos diferentes que abranguen esta zona concreta da montaña.

Temos unha ampla representación de motivos que van dende os máis simples, que son as coviñas, presentes en todos os grupos, pasando por figuras circulares simples ata chegar aos máis importantes de monte Penide, que son as representacións de armas, existentes tanto no Grupo II como no Grupo III da Poza da Lagoa. No seu conxunto forman unha das máis emblemáticas e importantes de toda Galiza, e son as únicas existentes no concello de Redondela.

Mais todos estes gravados están nun perigo inminente de desaparición. Tanto no que atinxe a este Grupo I do presente artigo, coma as armas dos outros dous grupos, os sucos estánse esvaecendo a unha velocidade demasiado acelerada. As armas xa é moi dificil de aprecialas durante o día; as mellors imaxes que puidemos conseguir delas foron tomadas de noite baixo luz artificial.

A acción humana pisando continuamente estes gravados acelera a súa desaparición na actualidade. Moitas veces por descoñecemento da súa dimensión e localización concreta, así coma polo emprego de utensilios de remarcado sobre a pedra na procura de velos con maior claridade.

Neste caso estamos ante unha emerxencia arqueolóxica: se non se intervén xa nesta área, en pouco tempo non existirá case nada.

As comunidades de montes de Trasmañó e Cedeira, xunto coas administracións máis directamente implicadas teñen nas súa mans a preservación desta riqueza. Paneis, valados, recomendacións, etc contribuirán a unha acción pedagóxica de toma de conciencia da cidadanía na responsabilidade de conservación do que temos neste momento.

A Poza da Lago é na actualidade unha área de lecer á que se achegan diariamente numerosas familias e grupos de persoas. Unha área construída sobre unha aldea da Idade do Bronce, ao redor da que aínda conservamos varios grupos de gravados rupestres, xunto cunha mámoa que seguramente pode ser anterior. Todo un conxunto cultural que enriquecería aínda máis o aproveitamente de lecer familiar que atrae a tantas persoas a este lugar.

Máis información

Galería de imaxes

Navegadores GPS

Podedes introducir o lugar onde está no voso navegador GPS.

(Se necesitades converter o arquivo .GPX xenérico para o voso navegador concreto, descargade o programa PoiEdit, e despois > Menú Herramientas>Conversor de paquetes).

---